Glutensiz Beslenme Rehberi: Ne Yenir, Ne Yenmez, Kimler İçin Gerekli?
- Andaç Yeşilyurt
- 29 Ağu
- 2 dakikada okunur
Glutensiz beslenme sadece çölyak hastaları için mi, yoksa herkesin dikkat etmesi gereken bir konu mu? İşte yanıtı…
Gluten, buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan bir protein grubudur. Gıdalara esneklik ve yapışkanlık kazandırır, bu nedenle ekmeklerin kabarmasını ve çiğnenebilir yapıda olmasını sağlar. Ancak bazı kişiler için gluten tüketimi sağlık açısından ciddi sorunlara yol açabilir.
Peki, glutensiz beslenme kimler için uygundur? Hangi gıdalar gluten içerir, hangileri güvenlidir? İşte tüm detaylarıyla glutensiz beslenme rehberi.
Kimler Glutensiz Beslenmeli?
Çölyak hastaları: Gluten, bağışıklık sisteminin bağırsaklara zarar vermesine neden olur.
Gluten duyarlılığı olan bireyler: Karın ağrısı, şişkinlik, baş ağrısı gibi semptomlar görülebilir.
Gluten ataksisi olanlar: Sinir sistemi etkilenerek denge ve koordinasyon sorunları ortaya çıkar.
Buğday alerjisi olanlar: Buğday proteini bağışıklık sistemini tetikleyerek alerjik reaksiyonlara yol açar.
IBS (İrritabl Bağırsak Sendromu) hastaları: Bazı kişilerde gluten semptomları artırabilir.
Glutensiz Diyette Serbest Olan Besinler
Tam Tahıllar
Kinoa
Kahverengi ve yabani pirinç
Karabuğday
Sorgum
Teff
Amarant
Glutensiz yulaf (etiketli olmalı)
Sebzeler ve Meyveler
Tüm taze sebze ve meyveler
Dondurulmuş veya konserve ürünlerde ek soslara dikkat!
Protein Kaynakları
Kırmızı et, tavuk, balık, deniz ürünleri
Baklagiller (mercimek, nohut, fasulye)
Tofu, tempeh, yumurta
Çiğ kuruyemiş ve tohumlar
Süt Ürünleri
Sade süt, yoğurt, peynir, tereyağı, süzme yoğurt
Aromalı ürünlerde katkı maddelerine dikkat!
Yağlar ve Yağlı Besinler
Zeytinyağı, avokado yağı, hindistancevizi yağı
Tereyağı, margarin
İçecekler
Su, sade kahve ve çay
%100 meyve suları
Glutensiz bira, şarap, sert elma içkileri
Baharatlar ve Soslar
Karabiber, kekik, zerdeçal, pul biber
Tamari, hindistancevizi aminosu
Elma sirkesi, beyaz sirke
Kaçınılması Gereken Gıdalar
Buğday (durum, spelt, kamut, semolina)
Arpa, çavdar, malt, tritikale
Ekmek, makarna, kek, kurabiye, pizza hamuru
İşlenmiş et ürünleri (sosis, salam, sucuk – katkılara dikkat)
Bira, maltlı içkiler, glutenli soslar (soya sosu, teriyaki, marineler)
Glutensiz olmayan tahıllardan üretilmiş unlar
Etiketlerde Nelere Dikkat Edilmeli?
“Glutensiz” etiketi: FDA’ya göre 20 ppm’den az gluten içermeli
“İz içerebilir” uyarısı: Aynı tesiste işlenmiş olabilir
Şüpheli içerikler: Modifiye nişasta, malt özü, hidrolize buğday proteini, emülgatörler
Glutensiz Beslenmenin Faydaları
Sindirim şikayetlerinde azalma (şişkinlik, ishal, kabızlık)
Enerji seviyesinde artış
Antikor ve iltihap düzeylerinde düşüş (çölyak hastaları için)
Bağışıklık sisteminin dengelenmesi
Olası Riskler
Lif, B vitaminleri, demir, çinko eksikliği riski
Kabızlık (lif eksikliği nedeniyle)
Yüksek maliyet (glutensiz ürünler 2-4 kat pahalı)
Sosyal izolasyon ve seyahat zorluğu
Dengeli planlanmazsa kilo artışı ya da dengesiz beslenme
Glutensiz Diyeti Kolaylaştıracak Tüyolar
Etiket okuyun: Katkı maddeleri ve içerikler konusunda bilinçli olun.
Planlı alışveriş yapın: Mevsim sebzeleri, baklagiller ve toptan ürünleri tercih edin.
Ayrı ekipman kullanın: Çapraz bulaşmayı önleyin.
Yemekleri önceden hazırlayın: Dışarıda yemek zorsa yanınızda taşıyın.
Glutensiz yemek kitapları edinin: Yemeklerinizi çeşitlendirin.
Beslenme uzmanına danışın: Eksiklikleri önleyin.
Sonuç
Glutensiz beslenme, bazı bireyler için vazgeçilmez bir tedavi yöntemidir. Ancak teşhis konulmadan uygulandığında, eksik beslenmeye neden olabilir. Bu yüzden, glutensiz diyete başlamadan önce bir sağlık profesyoneline danışmak büyük önem taşır. Bilinçli seçimlerle hem sağlıklı hem de doyurucu bir yaşam tarzı sürdürebilirsiniz.
Yorumlar